فیلترهای شنی یکی از واحد‌های پر‌کاربرد در سیستم‌های تصفیه فاضلاب هستند. این فیلترها با حذف کدورت از جریان آب ورودی، باعث بهبود کیفیت آب برای فرایند‌های پایین دستی می‌شوند. اما، گیر افتادن آلاینده‌هایی که از جریان آب جذب شده، باعث ایجاد افت فشار بالایی در سراسر بستر می‌شوند. بنابراین، برای تمیز کردن بستر، فرایند بکواش مورد نیاز است. بکواش یک فرآیند ضروری است که به بازیابی جریان و کارایی مناسب فیلتر شنی کمک می‌کند. با رعایت اصول نگهداری و بکواش فیلتر شنی، می‌توان طول عمر و عملکرد این فیلترها را افزایش داد. در این مقاله به بررسی این اصول می‌پردازیم.
اقدامات نگهداری فیلتر شنی
تعمیر و نگهداری منظم فیلترهای شنی برای اطمینان از عملکرد بهینه و طول عمر آن‌ها ضروری است. با رعایت نکات نگهداری و عیب یابی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، میتوانید عملکرد و طول عمر سیستم فیلتر شنی خود را به حداکثر برسانید.
- بازرسی‌های منظم: بازرسی‌های همیشگی فیلتر شنی را برای شناسایی هرگونه مشکل احتمالی انجام دهید. نشتی، اتصالات شل یا قطعات آسیب دیده را بررسی کنید. رسیدگی سریع به این مشکلات می‌تواند از وقوع آسیب‌های بیشتر جلوگیری کرده و تضمین کند عملیات فیلتراسیون به درستی انجام می‌شود.
- کنترل و تست: کنترل منظم پارامترهای کلیدی مانند فشار، دبی جریان و کیفیت برای اطمینان از عملکرد موثر سیستم فیلتراسیون بسیار مهم است. هم‌چنین باید به صورت دوره‌ای مایع فیلتر شده را از نظر کیفیت و مطابقت با استانداردهای نظارتی آزمایش کنید.
- کنترل فشارسنج‌ها: اکثر فیلترهای شنی مجهز به فشارسنج‌هایی هستند، که نشان می‌دهد زمان بکواش فرا رسیده است. به این فشارسنج‌ها توجه کنید و زمانی که فشار از حد توصیه شده بالاتر رفت، بکواش را انجام دهید. این اقدام تضمین کننده دبی جریان بهینه و کیفیت آب فیلتر شده است.
- بکواش: بکواش یک مرحله بسیار مهم در نگهداری فیلتر شنی است که به حذف ذرات به دام افتاده در مدیا فیلتر کمک می‌کند. فرایند بکواش شامل معکوس کردن جریان آب از بستر فیلتر برای جابجایی و تخلیه مواد جامد به دام افتاده است. روش‌های بکواش مناسب، از جمله دبی جریان و مدت زمان، باید رعایت شوند تا از تمیز کردن مؤثر بدون آسیب رساندن به مدیا فیلتر اطمینان حاصل شود. دستورالعمل‌های سازنده را در مورد تعداد دفعات بکواش فیلتر شنی رعایت کنید، زیرا ممکن است بسته به کاربرد و شرایط آب متغیر باشد.
- مدیا فیلتر را تمیز کنید: با گذشت زمان، بخشی از ذرات و آلاینده‌ها در مدیا فیلتر جمع می‌شوند و کارایی آن را کاهش می‌دهند. بکواش به تنهایی ممکن است تمام ذرات و آلاینده‌ها را پاک نکند، بنابراین تمیز کردن عمیق دوره‌ای توصیه می‌شود. تمیز کردن مدیا به طور منظم برای حفظ فیلتراسیون مناسب بسیار مهم است.
- تعویض مدیا و پر کردن مجدد: با گذشت زمان، ممکن است مدیای درون فیلتر به دلیل تخریب، از دست دادن کارایی یا آسیب فیزیکی نیاز به تعویض داشته باشد. بازه زمانی تعویض مدیا به عواملی مانند مشخصات آب خوراک، بار آلودگی و شرایط عملیاتی بستگی دارد. تعویض مدیا شامل تخلیه فیلتر، حذف مدیای قدیمی و پر کردن مجدد آن با مدیای جدید با درجه بندی مناسب است.
- قطعات شکسته یا فرسوده را تعویض کنید: اگر در حین بازرسی متوجه قطعات شکسته یا فرسوده شدید، مهم است که به سرعت آن‌ها را تعویض کنید. قطعات آسیب دیده می‌تواند منجر به کاهش کارایی یا حتی خرابی کامل سیستم فیلتر شنی شود.
- درخواست کمک از تکنسین متخصص: اگر با مشکلات مداوم روبرو هستید یا در مورد چگونگی رفع مشکل فیلتر شنی مطمئن نیستید، توصیه می‌شود به یک تکنسین متخصص مراجعه کنید. تکنسین‌های حرفه ای می‌توانند مشکلات پیچیده را تشخیص داده و برطرف کنند و از عملکرد صحیح فیلتر شنی اطمینان حاصل کنند.
تعمیر و نگهداری منظم و فعال به بهینه سازی عملکرد سیستم فیلتراسیون، افزایش عمر مفید آن و اطمینان از کیفیت مایع فیلتر شده کمک می‌کند.
بکواش فیلتر شنی
بکواش وظیفه‌ای اساسی در نگهداری فیلتر شنی است که به حذف ذرات و آلاینده‌ها از بستر شن و ماسه کمک می‌کند و به فیلتر اجازه می‌دهد تا عملکرد مطلوبی داشته باشد. برای بکواش فیلتر شنی، باید فرآیند خاصی را دنبال کنید تا از عملکرد موثر آن اطمینان حاصل کنید. این فرآیند شامل معکوس کردن جهت عبور جریان آب از فیلتر، انبساط مدیای درون بستر، جابجایی ذرات به دام افتاده و خارج کردن آن‌ها از سیستم است.
زمان بکواش فیلتر شنی
برای تعیین زمان بکواش فیلتر شنی ۳ شرط وجود دارد که هر کدام زودتر حاصل شود عملیات بکواش انجام می‌شود:
۱. اتمام سیکل فیلتراسیون: طراح و سازنده سیستم تصفیه اب صنعتی زمان مشخصی را متناسب با شرایط سیستم برای سیکل فیلتراسیون در نظر می‌گیرد که با طی شدن آب عملیات بکواش انجام می‌شود. ولی ممکن است قبل از اتمام سیکل دو شرط دیگر اتفاق افتد، که در این صورت بکواش زودتر از اتمام سیکل انجام می‌شود.
۲. افزایش افت هد یا افت فشار (Head Loss): اگر فشار‌سنج‌های ورودی و خروجی سیستم فیلتر شنی نشان دهنده افزایش افت فشار حدود ۸ تا ۱۰ psi بالاتر از سطح عملیاتی معمولی باشد، این افزایش افت فشار نشان می‌دهد که بستر شن و ماسه با آلاینده‌ها مسدود شده است و نیاز به تمیز کردن دارد.
۳. افت کیفیت آب تصفیه شده: اگر پارامتر کدورت آب تصفیه شده در خروجی فیلتر شنی از عدد ۰.۵ NTU بیشتر شود این نشان دهنده آن است که بستر از آلاینده‌ها پر شده و عملیات فیلتراسیون به درستی انجام نمی‌شود. پس عملیات بکواش انجام می‌شود.
نحوه بکواش فیلتر شنی
مراحل بکواش فیلتر شنی به صورت زیر است:
- خارج کردن واحد فیلتر شنی از سرویس: قبل از شروع فرآیند بکواش، مهم است که پمپ خوراک را خاموش کنید تا از هر گونه آسیب یا حادثه جلوگیری شود. اگر ظرفیت کلی سیستم تصفیه آب صنعتی بالاست و از چند واحد فیلتر شنی به صورت موازی استفاده می‌شود لازم است فرایند بکواش به صورت تک به تک انجام شود که در چنین حالتی شیر آب خوراک ورودی به واحد مربوطه بسته می‌شود.
- تنظیم شیرها: با توجه به اینکه در زمان بکواش جهت جریان عوض می‌شود پس شیرهای ورودی و خروجی سیستم نیز باید در موقعیت مناسب قرار گیرند تا عملیات بکواش به درستی انجام شود. اگر سیستم اتوماتیک باشد که تنظیم شیرها توسط PLC انجام می‌شود، در غیر این صورت اپراتور باید شیرها را تنظیم کند.
- استارت پمپ بکواش: پس بکواش استارت می‌شود و آب مورد استفاده برای بکواش با دبی مناسب از پایین وارد بستر فیلتر شنی می‌شود و از بالای بستر خارج می‌شود. این کار باعث منبسط شدن مدیای داخل بستر شده و به آلاینده‌های گیر کرده در بین ذرات شن اجازه می‌دهد تا همراه جریان آب از بالای ستون خارج شوند. این کار را تا رسیدن کدورت در خروجی آب بکواش به زیر عدد ۱۵ NTU ادامه دهید.
- بکواش هوا: در بعضی از سیستم‌های فیلتر شنی علاوه بر بکواش آب از بکواش هوا نیز استفاده می‌شود. در این حالت هوا با دبی مناسب توسط بلوور به درون بستر دمیده می‌شود و باز هم شن درون ستون را منبسط کرده و آلاینده ها را از بستر خارج می‌کند.
- تنظیم مجدد شیرها در حالت Rinse: پس از اتمام عملیات بکواش شیرهای ورودی و خروجی به حالت عادی تنظیم می‌شوند ولی همچنان آب فیلتر شده به مسیر پایین دست هدایت نمی‌شود و به درون فاضلاب تخلیه می‌شود.
- مرحله Rinse: پس از اتمام بکواش، سیستم در حالت سرویس دهی قرار می‌گیرد و آب خوراک به درون بستر هدایت می‌شود ولی آب تولید شده به سمت واحد‌های پایین دست و یا تانک محصول هدایت نمی‌شود و به سمت فاضلاب تخلیه می‌شود. دلیل آن عدم پایداری کیفیت آب تصفیه شده است که به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه طول می‌کشد. این مرحله برای پایدار شدن بستر فیلتر شنی پس از بکواش و رسیدن کدورت خروجی به مقدار مطلوب انجام می‌شود.
- بازگشت به عملیات عادی: در نهایت، شیرها به موقعیت اصلی خود (فیلتراسیون) برگردانید شده و فرایند فیلتراسیون عادی انجام می‌شود.
مسائل و راه‌حل‌های رایج هنگام بکواش
در طول فرآیند بکواش، ممکن است با مشکلات رایجی روبرو شوید که می‌تواند مانع از کارایی آن شود. در اینجا به دو مشکل رایج که ممکن است با آن روبرو شوید، اشاره می‌کنیم:
- آب کدر پس از بکواش: تا ۲۰ دقیقه پس از بکواش افزایش کدورت آب خروجی طبیعی است و پس از آن رفته رفته شرایط بهبود می‌یابد. ولی اگر آب برای مدت طولانی کدر بماند، می‌تواند نشان دهنده وجود مشکل در بستر شن یا شکستگی جانبی فیلتر باشد. در چنین مواردی توصیه می‌شود برای بررسی و تعمیر بیشتر با یک متخصص مشورت کنید.
- افت فشار بیش از حد حین بکواش: اگر در حین بکواش متوجه افت فشار شدید شدید، ممکن است به دلیل گرفتگی یا آسیب دیدگی لوله یا شیر باشد. هرگونه انسداد یا نشت در سیستم را بررسی کنید و بر اساس آن، آن‌ها را برطرف کنید.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
بکواش منظم فیلتر شنی برای حفظ کارایی و افزایش طول عمر آن بسیار مهم است. با حذف آلاینده‌های به دام افتاده از بستر شن، اطمینان حاصل می‌کنید که فیلتر می‌تواند به طور موثر ناخالصی‌ها را از منبع آب حذف کند. نادیده گرفتن این بخش از فرایند تعمیر و نگهداری می‌تواند منجر به کاهش عملکرد فیلتراسیون، افزایش مصرف انرژی و آسیب احتمالی به سایر واحد‌های پایین دست سیستم تصفیه آب صنعتی شود.
